Visie Document 2025

Visiedocument “Formulas for Insight and Innovation, Mathematical Sciences in the Netherlands 2025

Op 24 februari bracht een delegatie van PWN en NWO-EW een bezoek aan het ministerie van OCW, teneinde de aanbevelingen van het visiedocument “Formulas for Insight and Innovation” te bespreken met de directeur-generaal Hoger onderwijs, Beroepsonderwijs, Wetenschap en Emancipatie, Hans Schutte en vertegenwoordigers van zijn departement. Uitkomsten van dit gesprek zullen binnenkort nader bekend worden gemaakt. Op de foto de officiële overhandiging van het visiedocument aan Hans Schutte, door PWN-voorzitter Hans van Duijn.

pwn-aanbieding-visie-document

Dit visiedocument is geschreven in opdracht van het Platform Wiskunde Nederland (PWN). Het presenteert de visie en ambitie van de Nederlandse wiskunde op de middellange termijn, en laat een licht schijnen over de ontwikkeling van onderwijs, onderzoek en innovatie. We vatten wiskunde hier op in ruime zin: het omvat ook statistiek, operations research, computational science en de toepassing daarvan in andere gebieden.

Het document is geschreven voor beleidsmakers, zoals het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, het Ministerie van Economische Zaken, NWO, decanen van bètafaculteiten en directeuren van wiskunde-instituten, maar ook voor de wiskundigen zelf. Het document beschrijft ontwikkelingen in maatschappij en wetenschap die voor de wiskunde van belang zijn en formuleert enkele grote wiskundige uitdagingen. Het analyseert de wiskunde in Nederland in termen van krachten, zwaktes, kansen en bedreigingen en sluit af met een aantal aanbevelingen.

2025
In 2025 leven we in een intelligente en geglobaliseerde wereld. De wiskunde zorgt voor de abstracties, concepten, methoden en technieken die ons helpen die wereld te vormen.
In de afgelopen eeuwen heeft de wiskunde zich ontwikkeld tot het onmisbare, maar vrijwel onzichtbare, fundament van wetenschap, technologie en een groot deel van de maatschappij. Velen zijn zich er niet van bewust dat hun wereld alleen kan bestaan dankzij wiskundig inzicht en gereedschap, en dat vooruitgang te danken is aan wiskundige innovatie. Een recent rapport van Deloitte, opgesteld in opdracht van PWN, laat zien dat de wiskunde verantwoordelijk is voor dertig procent van het Nederlands bruto nationaal product en dat een stevige wiskundige basis van wezenlijk belang is voor een moderne economie. In de 21e eeuw zal de rol van de wiskunde nog groter worden, vooral door de stijgende kracht van computers en algoritmen en de beschikbaarheid van grote dataverzamelingen. De toegenomen reikwijdte heeft de wiskunde een nieuw gewicht gegeven. Dit heeft gevolgen voor de financiering van onderzoek en voor het onderwijs. De wiskunde kan alleen gezond blijven als deze zich in de kern kan blijven ontwikkelen, want die kern is de uiteindelijke bron van vernieuwing. Het onderwijs in de wiskunde is aan een kritische heroverweging toe, ook het wiskunde-onderwijs aan studenten in andere vakken.

Maatschappelijke en wetenschappelijke ontwikkelingen
In dit document schetsen we zes belangrijke maatschappelijke en wetenschappelijke ontwikkelingen die voor de wiskunde van belang zijn:
â–º de globalisering, die verstrekkende gevolgen heeft voor wetenschap en onderwijs;
â–º de explosieve groei in rekenkracht, die voor een transformatie zorgt van zowel de wiskunde als zijn toepassingsgebieden;
â–º de beschikbaarheid van big data, die, naast rekenkracht, de tweede oorzaak is van de toenemende reikwijdte van de wiskunde;
â–º math inside, wat verwijst naar de steeds hechtere interactie tussen de wiskunde en het zich verbredende veld van toepassingen;
► de toenemende coherentie binnen de wiskunde zelf, waarbij deelgebieden naar elkaar toegroeien en door-braken optreden op hun  grensvlakken;
â–º het groeiende besef bij wiskundigen dat ze aan de maatschappij rekenschap moeten afleggen voor hun werk.

Uitdagingen
We formuleren vervolgens vijf grote wiskundige uitdagingen: het Langlands-programma, complexe systemen, stochastische modellering, efficiënte berekeningen, en data science.

SWOT
We voeren daarna een SWOT-analyse uit voor de Nederlandse wiskunde, waarbij we een onderscheid maken tussen hoger onderwijs en onderzoek, basis- en voortgezet onderwijs, en maatschappij en innovatie. Deze analyse leidt tot negen aanbevelingen die in het komende decennium om aandacht vragen.

Aanbevelingen
1. Breng de werklast in evenwicht. Breid de universitaire wiskundestaf uit met ten minste vijftig procent, om de balans tussen onderwijs en onderzoek te herstellen en de kwaliteit van beide te waarborgen.
2. Consolideer dynamische clusters. Voorzie de vier wiskundeclusters van structurele financiering. De clusters moeten zich blijven aanpassen aan ontwikkelingen binnen het vakgebied en nationale programma’s voor onderwijs aan promovendi starten.
3. Hervorm het universitaire wiskunde-onderwijs. Gezien de gestegen en meer uiteenlopende vraag naar wiskundigen moeten de universiteiten hun wiskunde-onderwijs heroverwegen en vernieuwen. Het wiskunde-onderwijs aan studenten in andere vakken moet worden verzorgd door wiskundigen.
4. Voortgezet en hoger onderwijs. De universiteiten moeten hun lerarenopleiding flexibel en aantrekkelijk maken en daarmee hun rol in het opleiden van leraren hernemen. Er moet een plan worden opgesteld voor het stimuleren van duale aanstellingen in voortgezet en hoger onderwijs.
5. Koester talent. Basisscholen hebben programma’s en hulpmiddelen nodig om getalenteerde leerlingen te stimuleren. Middelbare scholen moeten het keuzevak Wiskunde D blijven aanbieden. De universiteiten moeten loopbaanpaden creëren om wiskundig talent aan te trekken en te behouden, in het bijzonder voor vrouwen en minderheden.
6. Financieringsbronnen. Het budget van NWO voor het financieren van fundamenteel onderzoek moet worden verhoogd. Wiskundigen moeten daarnaast nieuwe bronnen gaan aanboren: Europese programma’s, opkomende toepassingsgebieden, grotere  samenwerkingsverbanden, strategische allianties met het bedrijfsleven. PWN moet kansrijke onderwerpen in kaart gaan brengen.
7. Communicatie. Wiskundigen moeten, meer nog dan nu, het brede publiek inzicht geven in hun werk. PWN kan helpen door de communicatie te professionaliseren.
8. Visie op de wetenschap. De overheid moet een langetermijnvisie op de wetenschap formuleren, in het besef dat fundamenteel onderzoek aan de basis van innovatie staat. De academische gemeenschap moet zich daarvoor actief inzetten.
9. Implementatieplan. De overheid moet een commissie instellen met als opdracht het opstellen van een implementatieplan voor de Nederlandse wiskunde voor de middellange termijn. Het plan formuleert concrete actie voor de wiskundigen in hoger onderwijs en onderzoek, in basis- en voortgezet onderwijs, en in maatschappij en innovatie. Het stelt meetbare criteria vast, die de overheid in staat stelt het effect van extra financiering te beoordelen en deze financiering na bewezen succes structureel te maken.

voorkant_visiedocument_plaatje

Het complete visiedocument is hier te downloaden.

 

Reacties zijn gesloten.